Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov 2023-cü il yanvarın 22-də Afrika ölkələrinə turneyə yola düşüb.
Busaat.az Sovet İttifaqı və Rusiyanın qitə ölkələri ilə münasibətlərinin icmalını təqdim edir.
Tarix
Rusiya ilə Afrika xalqları arasında ilk siyasi təmas 18-ci əsrin sonlarına, Rusiya İmperiyasının Osmanlı İmperiyası ilə qarşıdurmasında Mərakeş, Misir və Tunis hökmdarlarından dəstək aldığı vaxta təsadüf edir.
1869-cu ildə Tunis, 1897-ci ildə Mərakeş, 1898-ci ildə Efiopiya ilə diplomatik əlaqələr quruldu. Rusiyanın qitə ölkələri ilə əlaqələri İkinci Dünya Müharibəsindən sonra, İngiltərə, Fransa, Portuqaliya və Belçika müstəmləkələrinin müstəqillik uğrunda mübarizəyə başlamasından sonra intensivləşdi.
İqtisadi və texniki dəstək, kreditlərin ayrılması və mütəxəssislərin hazırlanması Sovet İttifaqı ilə Afrika dövlətləri arasında əməkdaşlığın mühüm sahələri idi. SSRİ 37 Afrika ölkəsi ilə iqtisadi və texniki əməkdaşlıq haqqında razılaşmalar əldə etdi. Sovet mütəxəssisləri 600-ə yaxın müəssisə və digər obyektlərin yaradılmasında iştirak etmiş, 500 minə yaxın mütəxəssis hazırlanmışdır.
SSRİ-dən sonrakı dövrdə siyasi əməkdaşlıq
Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya-Afrika əlaqələri uzun müddət demək olar ki, dayandı. Ancaq bu, Cənubi Afrika ilə münasibətlərin normallaşdığı vaxt idi. Digər ölkələrlə ikitərəfli əlaqələr 1990-cı illərin sonlarında gücləndi, Misir prezidenti Hüsnü Mübarəkin 1997-ci ildə Moskvaya səfəri buna təkan verdi. Diplomatik əlaqələr Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Misirə (2005), Əlcəzairə və Mərakeşə (2006) və Liviyaya (2008) səfərlərindəndən sonra müsbət tendensiya müşahidə olunmağa başladı. 2006-cı ildə Putin Cənubi Afrikaya rəsmi səfər etdi və bu, Rusiya liderinin Saharadan cənuba Afrikaya ilk səfəri idi.
23-24 oktyabr 2019-cu il tarixlərində Rusiyanın Qara dəniz sahilindəki Soçi kurortunda qitənin 54 ölkəsinin, eləcə də səkkiz böyük Afrika təşkilatının iştirak etdiyi Rusiya-Afrika sammiti və iqtisadi forumu keçirilib. Sammitin yekun bəyannaməsində bütün sahələrdə gələcək əməkdaşlığın məqsəd və hədəfləri öz əksini tapıb. Bundan əlavə, Rusiya-Afrika Tərəfdaşlıq Forumu adlanan yeni dialoq mexanizmi müəyyən edilib və onun ali orqanı üç ildə bir dəfə keçirilən sammit olub. Növbəti sammitin 26-29 iyul 2023-cü il tarixlərində keçirilməsi planlaşdırılır.
İqtisadi əlaqələr
1990-cı illərin ikinci yarısında ticarət-iqtisadi müqavilələrin yenilənməsi işlərinə başlanıldı. Rusiyanın Afrika ölkələrinin ümumilikdə 20 milyard dolları aşan borclarını silmək üçün atdığı addım ikitərəfli ticarətə təkan verdi. 1990-cı illərin sonu və 2000-ci illərin əvvəllərində Rusiyanın dövlət və özəl şirkətləri, o cümlədən Alrosa, Lukoyl, Qazprom, Rusal və Rosneft bir sıra Afrika ölkələrində fəaliyyətə başladı.
2009-cu ildə Rusiyanın Ticarət və Sənaye Palatasının nəzdində (2020-ci ildə Afrika Ölkələri ilə İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Koordinasiya Komitəsi adlandırıldı) Afrika ilə İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Koordinasiya Komitəsi yaradıldı.Onun məqsədi Rusiyanın legionda maraqlarını təşviq etmək və Rusiya müəssisələrinin xarici iqtisadi fəaliyyətlərini dəstəkləməkdən ibarət idi.
Müdafiə sahəsində əməkdaşlıq
Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun məlumatına görə, Rusiya Afrikaya ən böyük silah tədarükçüsüdür. Ölkə 2017-2021-ci illərdə qitənin silah bazarında 44% paya sahib idi (ABŞ-ın payı 17% və Çinin payı 10%). Rusiya müdafiə ixracının təxminən 60%-i Misir, Anqola, Sudan, Uqanda və Efiopiya da daxil olmaqla digər əsas ixracatçılarla birlikdə Əlcəzairə gedib. Rusiyanın Hərbi-Texniki Əməkdaşlıq üzrə Federal Xidmətinin məlumatına görə, 2021-ci ildə müdafiə sifarişlərinin ümumi həcmi 14 milyard dollar təşkil edib ki, bu da 3 milyard dollardan çox Afrika ölkələrinin payına düşür.
Humanitar sahə
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatlarına görə, Rusiyadakı afrikalı tələbələrin sayı 2008-ci illə müqayisədə 9 mindən 2021-ci ildə 27,000-ə yüksəlib. Tədqiqat əməkdaşlığına gəlincə, Rusiyanın Misir və Cənubi Afrika təşkilatları ilə əlaqələri sürətlənir. Rusiyanın mədəniyyət və elm mərkəzləri regionun səkkiz ölkəsində, o cümlədən Misir, Zambiya, Mərakeş, Konqo Respublikası, Tanzaniya, Tunis, Efiopiya və Cənubi Afrikada fəaliyyət göstərir.
Rusiya Afrika ölkələrinə həm ikitərəfli səviyyədə, həm də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı və Dünya Ərzaq Proqramı kimi beynəlxalq platformalarda yardım edir. Koronavirus pandemiyası zamanı Rusiya təxminən iyirmi Afrika ölkəsinə tibbi yardım göndərdi.
TASS-FAKTBOX
Busaat.az
