Ermənistanın Qərb blokuna inteqrasiya cəhdləri, son illərdə Cənubi Qafqazda və geniş mənada Qlobal Şərqdə müəyyən dəyişikliklərin fonunda aktuallaşmışdır.
Bu prosesin kökləri Ermənistanın daxili siyasi mübarizələrində, həmçinin Qərblə dərinləşən diplomatik əlaqələrində yatır. Ermənistanın Qərbə inteqrasiya etmə səyləri bir tərəfdən Avropa İttifaqı və NATO kimi Qərb təsisatlarına üzv olmaq istəyindən irəli gəlir, digər tərəfdən isə Rusiyanın təsir dairəsindən çıxmaq meylindən qaynaqlanır.
Ermənistanın Avropa İttifaqı ilə imzaladığı Geniş və Hərtərəfli Tərəfdaşlıq Sazişi (CEPA) Qərbə doğru açılan mühüm bir addım kimi qiymətləndirilir. Bu saziş iqtisadi və siyasi islahatların aparılmasını təşviq edir, Ermənistanın Avropa standartlarına uyğunlaşmasını hədəfləyir. Lakin bu cəhdlər Ermənistanın ənənəvi müttəfiqi Rusiya ilə münasibətlərini zədələyir və xüsusən, Rusiyanın hərbi və iqtisadi təsirinə məruz qalmasını çətinləşdirir.
Bu vəziyyətin regional təsirləri isə daha geniş bir müstəvidə özünü göstərir. Cənubi Qafqazda güclü oyunçular – Rusiya, Türkiyə, İran və Qərb arasında balansın dəyişməsi regionun təhlükəsizlik arxitekturasına birbaşa təsir edir.
Ermənistanın Qərbə yönəlməsi, xüsusilə ABŞ və Avropa İttifaqı ilə hərbi əməkdaşlığın artırılması, həm Azərbaycanla olan münaqişənin həlli prosesinə, həm də İranın təhlükəsizlik maraqlarına toxunur. Qərb blokuna inteqrasiya cəhdləri İrəvanın iqtisadi və siyasi stabilliyə nail olmağa çalışdığı bir dönəmdə baş verir. Lakin bu inteqrasiya Ermənistanı həm region daxilində, həm də Cənubi Qafqazdan kənar aktorlarla ziddiyyətli bir vəziyyətə sala bilər.
Bölgədə Türkiyə və Azərbaycanın geosiyasi ağırlığı artır. Ermənistanın Qərbə yönəlməsi Rəsmi Bakının xarici siyasətində müəyyən dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan arasında formalaşan üçtərəfli əməkdaşlıq çərçivəsi Ermənistanın izolyasiyasında daha çox dərinləşmə yarada bilər. Nəticədə, Ermənistan bu təzyiqləri azaltmaq üçün yeni ittifaqlar qurmağa çalışır, lakin Moskva ilə münasibətlərdə gərginlik Ermənistanın siyasi vəziyyətini daha da mürəkkəbləşdirir.
Bu kontekstdə İran da prosesə diqqətlə yanaşır. İran üçün Ermənistanın Qərb blokuna yaxınlaşması onun regional maraqları ilə toqquşur. Tehran Ermənistanın İranın şimal sərhədlərində Qərb hərbi varlığının möhkəmlənməsinə səbəb olacağından narahatdır və bu səbəbdən Ermənistanın Qərblə əlaqələrini inkişaf etdirməsinə qarşı ehtiyatla yanaşır.
Qlobal Şərq çərçivəsində Ermənistanın Qərbə inteqrasiya cəhdləri bir tərəfdən ölkənin suverenliyini gücləndirmək məqsədini güdür, digər tərəfdən isə regiondakı tarazlıqlarda yeni gərginliklər yaradır. Bu prosesin uğur qazanıb-qazanmayacağı, Ermənistanın Qərb təsisatlarına inteqrasiyasının hansı dərəcədə mümkün olacağı isə yaxın gələcəkdəki siyasi və iqtisadi dəyişikliklərdən asılı olacaqdır.
Əli Hüseynov
