2024-cü il ABŞ prezident seçkilərinin nəticələri bir çox amillərə bağlı olacaq və siyasi dinamikalar səbəbindən dəqiq proqnozlaşdırmaq çətindir. Əsas mübarizə yenə də Demokrat Partiyası və Respublikaçı Partiya arasında olacaq. Hər iki partiyanın daxili və xarici siyasət mövqeləri, eləcə də seçici bazası nəticələrə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edəcək.
Demokrat Partiyasının 2024-cü ildə qələbə qazanma ehtimalı bir neçə faktora dayanır. Sosial ədalət, səhiyyə islahatları, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə kimi mövzular onların seçki kampaniyasının əsasını təşkil edəcək. Xüsusilə gənc seçicilər, şəhər əhalisi və müxtəlif etnik qruplar Demokratlara dəstək verən əsas seçici qruplarındandır. Demokratlar uğur qazanarsa, xarici siyasətdə multilateralizmə qayıdış, iqlim məsələlərinin həlli və sosial islahatların güclənməsi müşahidə edilə bilər. Daxili siyasətdə isə səhiyyə sisteminin daha çox əlçatan olması, təhsil islahatları və vergi siyasətində dəyişikliklər əsas məsələlər olacaqdır.
Demokratların uğuru həmçinin ABŞ-nin beynəlxalq aləmdə daha çox diplomatik yolla problemləri həll etmək cəhdlərinə, qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə liderlik etməsinə və müxtəlif beynəlxalq sazişlərin yenidən gündəmə gətirilməsinə yol aça bilər.
Respublikaçı Partiyanın qələbəsi isə fərqli nəticələr doğura bilər. Donald Tramp və ya onun siyasi xəttini davam etdirən digər bir namizədin Respublikaçıların başında olması seçiciləri milliyyətçi, iqtisadi islahatlar və “America First” siyasəti ilə cəlb edəcək. Respublikaçılar ABŞ-nin daxili siyasətində azad bazar iqtisadiyyatına, daha sərt immiqrasiya qanunlarına və vergi endirimlərinə diqqət yetirəcəklər. Onların qələbəsi ABŞ-ın xarici siyasətində daha təcridçi bir mövqeyin möhkəmlənməsinə, NATO və digər müttəfiqlərlə münasibətlərin yenidən gözdən keçirilməsinə səbəb ola bilər.
ABŞ iqtisadiyyatının vəziyyəti seçkilərin nəticələrinə ən güclü təsir edən amillərdən biridir. İnflyasiya, işsizlik səviyyəsi və milli borc kimi mövzular, həmçinin insanların şəxsi maliyyə vəziyyətinə təsiri, seçicilərin siyasi qərarlarını formalaşdıracaq. Demokratlar sosial yardımlar və iqtisadi bərabərlik mesajı ilə seçiciləri cəlb edərkən, Respublikaçılar daha çox azad bazar və vergi endirimləri siyasəti ilə seçici toplamaq istəyəcəklər.
Həmçinin, sosial ədalət, gender bərabərliyi, iqlim dəyişikliyi kimi mövzular, xüsusilə gənc və liberal seçicilər üçün önəmli olacaq. Demokratlar bu məsələlərə vurğu edərək seçici dəstəyini genişləndirməyə çalışacaqlar. Respublikaçılar isə daha konservativ sosial dəyərləri, dini azadlıq və ənənəvi ailə strukturlarının qorunmasını vurğulayaraq öz bazalarını möhkəmləndirəcəklər.
İmmiqrasiya siyasəti 2024-cü ildə də mühüm mövzu olaraq qalacaq. Respublikaçılar sərt immiqrasiya qanunlarının tətbiqi və sərhəd təhlükəsizliyi məsələlərini kampaniyalarında əsas mövzu kimi önə çıxaracaqlar. Demokratlar isə daha humanist və geniş miqyaslı immiqrasiya islahatlarına diqqət yetirərək, həm immiqrant seçicilərini, həm də liberalları cəlb etməyə çalışacaqlar.
ABŞ-nin beynəlxalq səhnədəki mövqeyi də seçki nəticələrinə təsir edən önəmli faktorlardan biridir. Respublikaçılar “America First” siyasətini yenidən gündəmə gətirərək, daha çox təcridçi və iqtisadi maraqlara yönəlik bir xarici siyasət təklif edəcəklər. Demokratlar isə ABŞ-nin beynəlxalq liderlik rolunu bərpa etməyə və qlobal problemlərin həllində daha fəal iştiraka yönələcəklər.
2024-cü il seçkilərinin nəticələri ABŞ-nin gələcək daxili və xarici siyasətini dərin şəkildə formalaşdıracaq. Demokratların qələbəsi ABŞ-nin qlobal məsələlərə, xüsusən də iqlim dəyişikliyinə və insan hüquqlarına daha böyük diqqət ayırmasına, Respublikaçıların qələbəsi isə ABŞ-nin daha çox milli maraqlarına yönələn bir siyasət izləməsinə səbəb ola bilər. Hər iki tərəfin qələbəsi qlobal iqtisadiyyata, beynəlxalq təhlükəsizliyə və dünya səhnəsində liderliyin formalaşmasına böyük təsir göstərəcəkdir.
Əli Hüseynov
