Müasir həyatımızda texnologiyanın rolu durmadan artır. Texnologiyanın inkişafı sosial medianın bir qolu olan sosial şəbəkələrin həyatımıza yol tapmasına gətirib çıxarır. Sosial şəbəkələr artıq həyatımızın ayrılmaz bir parçasına çevrilib desək,yanılmarıq. Bir çoxları istəsələr də sosial şəbəkələrsiz qala bilmirlər. İstifadəçilər arasında xüsusən gənc nəslin nümayəndələri çoxluq təşkil edir.
Sosial media növlərinin çox avantajları ilə yanaşı, dezavantajları olduğunu da danmaq olmaz. İnsanların bir-biri ilə ünsiyyət qurmasında, müəyyən məsələlərin müzakirəsində çox böyük üstünlüklər yaradır. Amma sosial şəbəkələrdən düzgün istifadə etmədikdə müəyyən problemlərə rast gəlmək olar. İnsanın vaxtını “virtual dünya”ya sərf etməsi real həyatdan uzaqlaşmağa gətirib çıxarır ki, bu da sonralar psixoloji problemlər yaradır. Əvvəlcə vərdiş, sonra isə xəstəlik dərəcəsində asılılıq yaradan sosial şəbəkələr insanlarda depressiya, yuxusuzluq, yorğunluq, aqressivlik, paxıllıq və digər xoş olmayan halların yaranmasına səbəb olur. Ən vacib məqam insanların bu sahədə maarifləndirilməsidir. İnsanlar sosial şəbəkələrin müsbət cəhətləri ilə yanaşı, mənfi cəhətlərini də bilməlidirlər. Bilirsiniz ki, sosial şəbəkələrdə çoxlu sayda informasiya toplanır. Bu informasiyalardan pis məqsədlər üçün də istifadə edilə bilər. Buna görə də sosial şəbəkələrdə işləyərkən mütləq məlumatlı olmaq lazımdır. Buna görə də insanlar çox diqqətli olmalıdırlar. Sosial şəbəkələrə daxil olarkən insan özü haqqında məlumatlar yerləşdirir. Sonra həmin informasiyalar onun əksinə istifadə oluna bilər.
Sosial medianın istifadə meyarlarında yaş məhdudiyyəti də yoxdur. Uyğun yaş kriterilərinə cavab verməyən istifadəçi kütləsi üçün (uşaqlar, yeniyetmələr və s. kimi) müxtəlif ziyanlı və zərərli məlumat bazalarına giriş imkanları genişləndi.Təbii ki, belə resurslara əlçatarlıq uşaqların elm öyrənmək, dərs oxumaq, əxlaqlı və tərbiyəli olmaq kimi məsələlərə meyillənməyinin qarşısını ciddi şəkildə almış olur.
Mütəxəssislərin qənaətinə görə, internet asılılığının əsas psixoloji fəsadları bunlardır: Kompyuter arxasında özünü yaxşı hiss etmə və eyforiyaya qapanma, kompyuterdən ayrılmağın problemə çevrilməsi, kompyuter arxasında keçirilən vaxtın tədricən artması, ailəyə, yaxınlara və dostlara qarşı etinasızlıq, kompyuterdən kənarda olarkən mənəvi boşluğun, depressiyanın, əsəb gərginliyinin yaranması, öz fəaliyyəti haqqında işdə müdiriyyətə, evdə isə ailə üzvlərinə yalanlar uydurma, iş və ya təhsillə bağlı problemlərin aranması. İnternetdə uzun müddət vaxt keçirmə karpal kanalı sindromu yəni, əl əzələlərinin uzun müddət gərilməsi nəticəsində yaranan problem, gözlərdə quruluq, miqren tipli baş ağrıları, bel ağrıları, qida rejiminin pozulması, şəxsi gigiyenaya qarşı etinasızlıq, yuxusuzluq kimi fiziki fəsadlar da yaradır.
Sosial media konsepsiyası son vaxtlar yaranmasına baxmayaraq, kütlələr tərəfindən asanlıqla qəbul edilib. Bilik hər bir inkişaf etməkdə olan texnoloji hadisənin dərhal qəbul edilməsini tələb edir. Eynilə texnoloji inkişaflar kimi, sosial media və virtual inkişaflar fərdlər tərəfindən tez qəbul olunur. Amma həyat tərzinin tez-tez və birdən-birə dəyişməsi özlüyündə bir çox fərdi və sosial problemlər gətirir. Fərdi problemlərin ən çox vacibliyi onların nəzarət edilə bilməyən olmasıdır.
Kütləvi ünsiyyətdə fəal rol oynayan ənənəvi kütləvi informasiya vasitələri internet və sosial media tərəfindən gətirilən yeni imkanlarla qarşı-qarşıyadır. Fərdi və kütləvi ünsiyyətdə bu cür dəyişiklikləri təmin edən sosial media siyasi əlaqənin ölçüsü ilə də araşdırılmalıdır. Söhbət siyasi əlaqə olduqda burada siyasətçilər və seçicilər fəal rol oynayırlar. Ənənəvi mətbuat bəzən siyasətçilərə öz aralarında bərabər imkanlar vermir və seçicilərin böyük əksəriyyətinə söz haqqı tanımır. Ancaq sosial medianın həyatımızdakı bugünkü yeri bu vəziyyəti tamamilə dəyişir. Seçicilər səsvermədə iştirak etməklə bərabər, həm də internet və sosial media vasitəsilə siyasətçilərlə ünsiyyət qura bilər və mövcud siyasi vəziyyətə dair fikirlərini kütlələrə çatdıra bilərlər. Ənənəvi kütləvi informasiya vasitələrindən siyasi əlaqə vasitəsi kimi istifadə edən siyasi partiyalar qısa müddətdə sosial medianın uğurunu və istənilən anda sosial mediada bir araya gələn kütlələri görməzlikdən gələ bilməzdi. İlk mühüm nümunə kimi Amerikada prezident seçkilərində müşahidə olunan sosial medianın siyasi kommunikasiya prosesində səmərəli istifadəsi zamanla digər Avropa ölkələrinə də nümunə oldu.
Azərbaycan əhalisinin üçdəbiri fəal sosial media istifadəçisidir. Sosial medianın əsas elementi kontentdir və hər gün istifadəçilər yüzlərlə yeni kontentlə qarşılaşırlar. Məhz maraqlı və istifadəçiyə faydalı kontent izlənilir, paylaşılır və bu kontenti yaradanlar yeni izləyici kütləsi əldə edirlər. Bloqerlər, məşhurlar, jurnalistlər, müxtəlif sahələr üzrə ekspertlər, sosial aktiv insanlar, ictimai xadimlər və digər auditoriya sahiblərini influencer adlandırmaq olar. Influencer-lər sosial mediada yaranan fikirlərə əsas istiqamət verənlər hesab olunur və buna görə də brendlər öz kommunikasiya layihələrinə influencerləri cəlb etməklə ciddi uğurlar qazanırlar.
Azərbaycanda müasir İKT-nin əsası ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulub. Azərbaycanda İKT-nin inkişafı və milli informasiya infrastrukturunun yaradılması üç dövrü əhatə edir. Hər üç dövrdə görülən uğurlu fəaliyyət və bu sahədə həyata keçirilən siyasət Ümummilli Liderin adı ilə bağlıdır. Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycanda əsasını qoyduğu və gələcəyə hesablanmış bu siyasət dövlət başçısı İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir.
Bu gün sosial media platformaları insanların ünsiyyət qurduğu, məlumat paylaşdığı və qarşılıqlı əlaqədə olduğu ən mühüm rəqəmsal vasitələrdən biridir. Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn kimi platformaların milyonlarla aktiv istifadəçisi var və bu istifadəçilər hər gün sosial mediada saatlarla vaxt keçirirlər. Sosial medianın bu qədər geniş yayılması və təsirli olması brendlər üçün böyük bir fürsət təqdim edir.
Sosial media brendlərə hədəf auditoriyası ilə birbaşa ünsiyyət qurmağa, brend şüurunu artırmağa və sadiq müştəri bazası yaratmağa imkan verir. Yaxşı bir sosial media strategiyası ilə brendlər özlərini potensial müştərilərə təqdim edə, məhsul və xidmətlərini tanıtım məzmunu ilə paylaşa, müştəri rəylərini qiymətləndirə və müştəri münasibətlərini gücləndirə bilərlər. Bundan əlavə, sosial media platformaları reklam və hədəflənmiş marketinq variantları təklif edərək, brendlərə xüsusi demoqrafik qruplara və maraqlara diqqət yetirməyə imkan verir.
Sosyal medianın gücünü anlamaq brendlərin rəqəmsal marketinq strategiyalarında mühüm rol oynayır. Yaxşı bir sosial media strategiyası ilə brendlər hədəf auditoriyalarına daha effektiv şəkildə çata, marka şüurunu artıra, müştəri əlaqələrini gücləndirə və satışları artıra bilər. Sosial media brendlərin rəqabət üstünlüyü əldə etməsi üçün mühüm vasitədir və brendlər bu fürsətdən yararlanmalıdır.
Sosyal media brendlər üçün güclü marketinq vasitəsidir. Bu, markaların qarşılıqlı əlaqə, məzmun mübadiləsi və reklam vasitəsilə hədəf auditoriyalarına təsir edə biləcəyi bir platforma təqdim edir. Sosial medianın gücünü anlamaq brendlərə rəqəmsal marketinq strategiyalarını optimallaşdırmağa kömək edir və uğurlarını artırır. Brendlərin sosial media strategiyalarını inkişaf etdirmək üçün dəqiq auditoriya təhlili, məzmun planlaması və qarşılıqlı əlaqənin idarə edilməsi kimi amillərə diqqət yetirmələri vacibdir. Sosial medianın təqdim etdiyi imkanlardan istifadə edərək, markalar rəqabət üstünlüyü əldə edə və böyüyə bilər.
Zərinə Hümbətova— Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, YAP üzvü, Nəsimi rayon gənci
