Son dövrlərdə regionda baş verən geosiyasi hadisələr fonunda İran, İsrail və Türkiyə liderlərinin Azərbaycana ardıcıl səfərləri beynəlxalq münasibətlər kontekstində xüsusi diqqət çəkir. Bu səfərlər təkcə ikitərəfli münasibətlərin inkişafı ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda regional güclər arasında yeni siyasi balansların qurulmasına da işarə edir.
Politoloq Samir Hümbətov Busaat.az-a açıqlamasında bu səfərlərin təsadüfi olmadığını, əksinə, Azərbaycanın artan strateji əhəmiyyətinin göstəricisi olduğunu vurğulayıb.
İran prezidentinin Bakıya səfərinin məqsədləri
Politoloqun fikrincə, İran prezidenti Məsud Pezeşkianın Bakıya səfəri əsasən münasibətlərin normallaşdırılması və əməkdaşlığın genişləndirilməsinə yönəlib:
“İran birinci mərhələdə çalışır ki, Azərbaycanla soyuq olan münasibətlərin yenidən normallaşmasına nail olsun. İkincisi, nəqliyyat, kommunikasiya və iqtisadi sahədə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə cəhd edir.”
Bu səfərin digər mühüm tərəfi də İranın daxili vəziyyəti ilə bağlıdır. Artan iqtisadi və maliyyə çətinlikləri fonunda Tehranın qonşu dövlətlərlə münasibətlərini yumşaltmaq istədiyi görünür:
“İranda son dövrdə artan iqtisadi və maliyyə böhranı İranı müəyyən geri addımlar atmağa vadar edir.”
Hümbətov qeyd edir ki, Pezeşkianın Azərbaycan türkü olması və onun dil və mədəniyyətə dair mesajları da bu yaxınlaşmaya müsbət təsir göstərir:
“İranın yeni prezidenti Azərbaycan türküdür və onun Azərbaycanla bağlı verdiyi bir çox mesajlar var. Bu, müsbət qarşılanacaq bir haldır.”
İsrail-Azərbaycan münasibətləri və nəticələri
Politoloq bildirib ki, İsrail-Azərbaycan əlaqələri artıq dərin və çoxşaxəlidir:
“İsrail-Azərbaycan münasibətləri zatən çox ciddi bağlarla qurulub. Aramızda siyasi, iqtisadi, hərbi, təhlükəsizlik və mədəni əlaqələr mövcuddur.”
Bu münasibətlərin genişlənməsi isə regionda təkcə Azərbaycan üçün deyil, İsrail üçün də strateji əhəmiyyət daşıyır. Lakin bu əməkdaşlıqdan narazı olan tərəflər də var:
“Bu münasibətlərdən narazı və narahat olan əsas tərəflər Ermənilər və İran tərəfidir.”
Hümbətovun fikrincə, bu narahatlıq əsasızdır və İsrail-Azərbaycan əməkdaşlığı heç bir ölkəyə qarşı yönəlməyib:
“Bu əməkdaşlıq Azərbaycanın təhlükəsizliyi baxımından çox önəmlidir. İrana qarşı yönəlməsi isə əsassız bir fikirdir.”
Strateji ardıcıllıq: İran, İsrail və Türkiyə liderlərinin səfərləri
Politoloq hesab edir ki, bu səfərlər təsadüfi deyil və arxasında ciddi strateji planlama dayanır:
“Bu üçlünün Azərbaycana səfəri təsadüfi deyil. Əksinə, strateji bir gedişdir. Burada Azərbaycanın geosiyasi və geostrateji mövqeyi əsas rol oynayır.”
Bu səfərlərin ardınca Türkiyə prezidentinin də Azərbaycana səfəri gözlənilir. Bu isə bölgədə yeni əməkdaşlıq formatlarının və təhlükəsizlik mexanizmlərinin qurulması baxımından önəmli ola bilər:
“Regional kommunikasiyalar, ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq və regional təhlükəsizlik məsələləri müzakirə olunacaq əsas mövzulardandır.”
Nəticə
Bütün bu səfərlər və verilən mesajlar göstərir ki, Azərbaycan yalnız regional yox, qlobal siyasi platformada da öz mövqeyini gücləndirir. İran, İsrail və Türkiyə kimi güclü regional aktorların bir-birinin ardınca Bakıya səfər etməsi Azərbaycanın diplomatik manevr imkanlarını genişləndirir və ölkəmizi regionun əsas strateji oyunçularından birinə çevirir.
Nərmin Səmiodova
Busaat.az
